Opdrachtgevers en zelfstandigen worstelen al jaren met onduidelijke regels over arbeidsrelaties. Nu is er eindelijk een concreet wetsvoorstel dat hieraan een einde moet maken. De internetconsultatie is inmiddels afgesloten. Wat staat er in het voorstel, en wat kunnen werkgevers en zzp’ers de komende tijd verwachten?
Achtergrond: jarenlang juridisch en fiscaal grijs gebied
De positie van zelfstandigen op de arbeidsmarkt is al decennia onderwerp van discussie. Eerdere pogingen om duidelijkheid te scheppen – zoals de VAR en de Wet DBA – leidden tot schijnzelfstandigheid, stilgelegde handhaving en onzekerheid bij opdrachtgevers. Sinds januari 2025 huren veel bedrijven minder of geen zzp’ers meer in, uit vrees voor naheffingen.
Op 3 april 2025 werd daarom het wetsvoorstel Zelfstandigenwet aangekondigd. De internetconsultatie liep van 26 mei tot 23 juni 2025 en leverde ruim 500 reacties op.
Wat regelt het wetsvoorstel?
Centraal staan twee toetsen die duidelijkheid moeten geven over de aard van de werkrelatie:
- De zelfstandigentoets: beoordeelt of iemand daadwerkelijk als zelfstandig ondernemer werkt. Criteria zijn onder meer:
- werken voor eigen rekening en risico
- voeren van een eigen administratie
- investeren in het eigen bedrijf
- voorzien in AOV en pensioen
- De werkrelatietoets: beoordeelt de samenwerking tussen partijen. Elementen zijn:
- vrijheid in werkorganisatie en werktijden
- geen hiërarchische aansturing
- partijen beogen geen arbeidsovereenkomst
Beide toetsen moeten positief worden doorstaan om als zelfstandige te mogen werken. Daarnaast kunnen sectoren met een verhoogd risico op schijnzelfstandigheid te maken krijgen met een rechtsvermoeden van werknemerschap.
Extra waarborgen en verplichtingen
Het voorstel bevat ook aanvullende maatregelen:
- Een onafhankelijke toetsingscommissie beoordeelt werkrelaties – bindend voor onder meer de Belastingdienst.
- Zelfstandigen worden verplicht om iets te regelen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen (zelf te kiezen hoe).
Wat is de status nu?
De consultatiefase is op 23 juni 2025 afgesloten. Het wetsvoorstel gaat nu naar de Raad van State voor advies, waarna behandeling in de Tweede Kamer wordt verwacht in de tweede helft van 2025.
Tip voor werkgevers
Het is aan te raden om werkrelaties met ingehuurde zelfstandigen alvast tegen het licht te houden. De voorgestelde werkrelatietoets en het risico op een rechtsvermoeden van werknemerschap kunnen directe gevolgen hebben voor uw inhuurbeleid.
