De Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) heeft op 29 februari 2024 advies uitgebracht aan het kabinet over de vereenvoudiging van het huidige stelsel voor langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid. De commissie stelt dat het huidige systeem te complex is en presenteert drie varianten om het stelsel menselijker, begrijpelijker en efficiënter te maken. De voorstellen richten zich onder andere op het vereenvoudigen van de WIA-regelingen, het bevorderen van re-integratie en het creëren van één regeling voor alle werkenden, inclusief zelfstandigen. Lees hieronder verder voor een uitgebreide toelichting op de drie voorgestelde varianten en de aanbevelingen van de commissie.
OCTAS Adviseert Over Eenvoudiger Arbeidsongeschiktheidsstelsel: Drie Varianten voor de Toekomst
OCTAS heeft op 29 februari 2024 een advies uitgebracht aan het kabinet met voorstellen om het complexe stelsel van ziekte en arbeidsongeschiktheid te vereenvoudigen. Het huidige stelsel staat onder druk door onder andere een tekort aan verzekeringsartsen en complexe regelgeving die het voor zowel werknemers als werkgevers lastig maakt om hun weg te vinden in het systeem. OCTAS stelt drie mogelijke varianten voor om deze problemen aan te pakken en het systeem menselijker, eenvoudiger en efficiënter te maken.
De Drie Varianten van OCTAS
- Verbetering van het Huidige Stelsel
De eerste variant focust op het aanpassen en vereenvoudigen van het bestaande stelsel. De commissie stelt voor om de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) te vereenvoudigen door de verschillende sub-regelingen, zoals de WGA en de IVA, samen te voegen tot één uitkering. De arbeidsongeschiktheidsdrempel zou moeten worden verlaagd van 35% naar 25%, waardoor meer mensen met een lager verdienvermogen in aanmerking komen voor de WIA. Ook wordt voorgesteld om de begeleiding naar werk in de Ziektewet te intensiveren en de re-integratiedienstverlening toegankelijker te maken voor iedereen die dit nodig heeft. - Werk Staat Voorop
In de tweede variant ligt de nadruk op wat mensen nog wél kunnen, in plaats van wat ze niet kunnen. Na een wachttijd van twee jaar ontvangen werknemers een re-integratieuitkering voor drie tot vijf jaar, waarbij de focus ligt op terugkeer naar werk. Gedurende deze periode wordt eerst gekeken naar de mogelijkheden van re-integratie, waarna pas een formele arbeidsongeschiktheidsbeoordeling plaatsvindt. Werknemers die niet kunnen re-integreren, komen in aanmerking voor een arbeidsongeschiktheidseinduitkering (AO-einduitkering). Het doel is om te voorkomen dat werknemers te snel het label ‘arbeidsongeschikt’ krijgen en hen in plaats daarvan te stimuleren actief deel te nemen aan de arbeidsmarkt. - Basis voor Werkenden
Deze variant introduceert één regeling voor alle werkenden, zowel werknemers als zelfstandigen. Door iedereen op dezelfde manier te beoordelen, te ondersteunen en te begeleiden, wordt het systeem eenvoudiger en beter geschikt voor mensen die afwisselend of tegelijkertijd in loondienst en als zelfstandige werken. In deze variant wordt een basisregeling gecombineerd met een verplichte aanvullende verzekering voor inkomensbescherming, zodat werkenden vergelijkbare inkomenszekerheid behouden.
Aanbevelingen voor Mensen Zonder Recent Arbeidsverleden
OCTAS erkent dat het huidige stelsel vooral voor mensen zonder recent arbeidsverleden verwarrend en ontoegankelijk is. De commissie doet daarom voorstellen om de dienstverlening te intensiveren en beter aan te sluiten op de behoeften van deze groep. Dit omvat onder andere intensievere begeleiding, aanpassingen in de regelingen en een betere ondersteuning bij het vinden van passend werk.
Complexiteit Verminderen Door Het Perspectief Van Mensen Centraal Te Stellen
Volgens Roos Vermeij kan het arbeidsongeschiktheidsstelsel aanzienlijk worden vereenvoudigd door uit te gaan van het perspectief van mensen die gebruikmaken van de regelingen. De commissie benadrukt dat de huidige complexiteit vaak voortkomt uit een overmaat aan regelgeving en dat vereenvoudiging noodzakelijk is om het vertrouwen van burgers terug te winnen. Mensen moeten hun rechten en plichten kunnen begrijpen en weten waar ze aan toe zijn.
De Weg Vooruit
De drie varianten van OCTAS bieden alternatieven voor het huidige stelsel. De commissie roept op tot samenwerking van alle betrokken partijen om de voorstellen verder uit te werken en te kiezen voor een toekomstig stelsel dat beter aansluit bij de behoeften van zowel werknemers als werkgevers. Het uiteindelijke doel is een systeem te creëren dat meer vertrouwen biedt, minder belastend is en waarin menselijkheid en begrijpelijkheid voorop staan.
OCTAS hoopt dat de voorstellen zullen bijdragen aan een arbeidsongeschiktheidsstelsel dat klaar is voor de toekomst en dat mensen ondersteunt op de momenten dat zij dat het meest nodig hebben.
